Op de elektriciteitsmarkt speelt de handel een cruciale rol. Spelers op de markt kopen en verkopen volumes op basis van voorspellingen van verbruik en productie. Dit kan gaan om het verwachte verbruik van morgen, volgende week of nog langer vooruit. De voorspellingen en de ingekochte energie komen alleen nooit helemaal overeen met het daadwerkelijke verbruik. Ook hebben we te maken met een steeds groter deel hernieuwbare energie en een grilliger verbruik aan de verbruikerskant. Omdat het een verschil is tussen ingekochte energie en het afgenomen vermogen, ontstaat er onbalans terwijl de elektriciteitsmarkt altijd in balans moet zijn. Een oplossing om onbalans het hoofd te bieden, is het inzetten van balanceringsenergie. Ontdek waarom snel en accuraat handelen bij balanceringsenergie cruciaal is voor het behoud van balans op het elektriciteitsnet.
Het belang van snel en accuraat handelen bij disbalans
Balanceringsenergie is essentieel om de balans op de elektriciteitsmarkt te behouden. Door het verschil tussen ingekochte energie en het daadwerkelijke verbruik ontstaat er onbalans, wat in strijd is met de vereiste balans op de markt. Er zijn verschillende vormen van balanceringsenergie die ingezet kunnen worden om deze onbalans te corrigeren.
De onbalans die ontstaat door een verschil tussen beschikbare energie en afname moet weggewerkt worden om op die manier ongewilde uitwisseling met buurlanden te vermijden. Netbeheerder TenneT kan daardoor ingrijpen waar nodig. TenneT volgt altijd de netfrequentie en systeembalans op bij martkpartijen en indien nodig worden balanceringsreserves ingezet. Dit vermogen is bedoeld om overschotten of tekorten weg te werken. Het is van belang dat eventuele oproepen vanuit TenneT accuraat worden opgevoerd om te voorkomen dat het stroomnet uit zou vallen.
Verschillende vormen van balanceringsenergie
Er zijn verschillende vormen van deze balanceringsenergie, TenneT laat de vorm die ingezet wordt afhangen van de duur en de aard van de verstoring.
Primaire reservevermogen
Primaire Reserve, ook bekend als Frequency Containment Reserve (FCR), vormt het eerste en is de snelste vorm verdedigingsmechanisme van de netbeheerder om de balans in het elektriciteitsnet te handhaven. Dit reservevermogen wordt automatisch en continu geleverd, moet binnen 30 seconden volledig kunnen opstarten en het vermogen ononderbroken behouden voor maximaal 15 minuten. In tegenstelling tot bijvoorbeeld aFRR, dat door een signaal van de netbeheerder in werking wordt gesteld, wordt primaire reserve geactiveerd op basis van de frequentieafwijkingen in het net. Er is dus geen stuursignaal nodig vanuit TenneT.
Regelvermogen
Regelvermogen, ook bekend als aFRR (automatic Frequency Restoration Reserve), is een cruciale vorm van balanceringsenergie in het elektriciteitsnetwerk. Het is een vorm van balanceringsenergie die ingezet wordt wanneer de totale onbalans op het elektriciteitsnet te groot is of langer duurt. Het moet binnen 15 minuten na activering volledig beschikbaar zijn, met een minimale ramprate van 7% van het aangeboden vermogen per minuut, en in staat zijn om elke paar seconden nieuwe setpoints te volgen. Deze eigenschappen maken het tot het meest veeleisende balanceringsreserveproduct.
Operators van elektriciteitscentrales en bedrijven met groot elektriciteitsverbruik kunnen zowel opregelend als afregelend aFRR aanbieden. Bij opregelend aFRR wordt extra vermogen aan het net geleverd om een tekort te compenseren, terwijl bij afregelend aFRR elektriciteit wordt onttrokken aan het net.
Reservevermogen & Noodvermogen
Noodvermogen en Reservevermogen, ook bekend als mFRR (manual Frequency Restoration Reserve ) zijn een essentieel balanceringsreserveproduct dat wordt ingezet in kritieke situaties waar andere vormen van balanceringsreserve ontoereikend zijn. Oftewel er is sprake van langdurige onbalans op het net. Deze vormen van balanceringsenergie zorgen ervoor dat er een constant vermogen geleverd wordt totdat de activatie weer beëindigd wordt. Ze worden ingezet om het regelvermogen weer mogelijk te maken bij langdurige onbalans op het net.
Het betreft een vooraf gecontracteerde vorm van vermogen die binnen 15 minuten volledig beschikbaar moet zijn om gedurende enkele minuten tot uren de netfrequentie te ondersteunen. Dit noodvermogen kan zowel op- als afregelend zijn, afhankelijk van de behoefte om de netfrequentie te verhogen of te verlagen. Flexibele installaties zijn nodig om dit vermogen te leveren, omdat ze in korte tijd grote vermogensveranderingen moeten kunnen realiseren.
Tennet stelt ook enkele vereisten aan leveranciers van noodvermogen, waaronder een minimale capaciteit van 20 MW en de mogelijkheid om het vermogen binnen 15 minuten volledig te activeren voor minstens 75 minuten. Verschillende soorten noodvermogen zijn beschikbaar, waaronder opregelend noodvermogen dat wordt gebruikt bij een tekort in het net en afregelend noodvermogen dat nodig is bij een overschot in het net.
Beloning voor marktpartijen
Marktpartijen die balanceringsreserves beschikbaar stellen, krijgen hiervoor een beloning. Deze beloning bestaat uit een vaste vergoeding per MW en soms ook een activatievergoeding per MWh. De prijs voor het beschikbaar stellen van balanceringsreserves wordt bepaald door de elektriciteitsmarkt.
Meer informatie over balanceringsvermogen?
Wil je meer weten over balanceringsenergie of ben je benieuwd of jouw bedrijf aanspraak kan maken op een vergoeding van TenneT? Onze energiespecialisten kijken graag met je mee, neem voor meer informatie contact met ons op.
