De stijgende energieprijzen en prijsgekte in de energiewereld

Energie is door de stijgende energieprijzen nog nooit zoveel in het nieuws geweest als nu. De prijzen rijzen de pan uit en is meer dan volatiel. De prijzen bewegen veel op dagbasis. Het verloop is bijna niet te verklaren aan de marktwerking van vraag en aanbod. Iedereen is gespannen en nerveus waardoor paniekreacties de korte termijn prijzen naar ongekende hoogte stuwen. Men vraagt zich af wat er gebeurt? En hoelang blijft dit doorgaan?

Woensdag toppunt

Afgelopen woensdag was een bijzondere dag. Tijdens deze dag waren er de hoogste prijzen op de Europese gasmarkten en meeste schommelingen op de dag zelf. Op de woensdagochtend kwamen prijzen voorbij voor de komende winter van ruim 150 €ct/m³, wat een verdubbeling is in vergelijking met vorige week woensdag. Ook de termijnprijzen gingen mee omhoog. Maar welke factoren liggen hieraan dan ten grondslag?

Factoren voor stijgende energieprijzen

De volgende factoren hebben een opdrijvend effect op de gasprijs:

• Lage vulling van gasvoorraden: Dit jaar zijn er weinig gasvoorraden voor de winter aangelegd, omdat het gedurende het voorjaar bovengemiddeld koud was. In september is er zelfs gas onttrokken uit de voorraden en dat terwijl die nu nog gevuld zouden moeten worden.
• Lage Europese gasproductie: Vanwege uitgesteld groot onderhoud aan gasvelden in Noorwegen en het terugschroeven van de gasproductie in Groningen is er minder gas beschikbaar vanuit eigen Europese productie. Hierdoor is er een grotere afhankelijkheid van andere leveranciers en loopt het tekort aan gas op.
• De weersverwachting: Het weer speelt altijd een belangrijke rol. Door lage temperaturen afgelopen jaar is er veel gast verstookt. De laatste weerrapporten geven iets koudere temperaturen aan voor later deze maand, en tegenvallende wind eind oktober. Dat betekende een koopmoment voor gas.
• Concurrentie vanuit Azië: De schepen met LNG kiezen steeds vaker voor de route naar Azië. Aziatische landen hebben namelijk meer geld over voor vloeibaar gas dan Europese landen. Zolang daar de vraag en bereidheid om te betalen hoger is, wordt het merendeel van LNG naar Azië geëxporteerd.
• Gas vanuit Rusland: Vanuit Rusland wordt de afgelopen jaren gas geleverd conform de gemaakte afspraken met Europa. Echter wil Europa dat Rusland meer gas stuurt. Doordat de Nord Stream 2 nog steeds niet in gebruik is door politieke invloeden en Rusland zelf door een enorm koude winter en historisch warme zomer veel gas heeft verbruikt, is Rusland terughoudend om meer gas te sturen naar Europa.

Is er verandering mogelijk?

Nu is de vraag of er op korte termijn verandering komt in de gekte van de stijgende energieprijzen. Zien we een daling nadat Rusland woensdag heeft aangegeven extra gas te sturen naar Nederland? Volgens President Poetin van Rusland staat zij klaar om de wereldwijde energiemarkten te stabiliseren door het verhogen van de aanvoer van gas. Deze uitspraak lijkt de gekte iets te drukken. De gasprijs voor de komende winter stond even onder de 100 €ct/m³. Dat is ongeveer een derde (of wel ruim vijftig cent) lager! Dit is een goed voorbeeld om te zien hoe een gespannen markt kan reageren op een kleine berichtgeving.

Overheidsingrijpen

Een andere manier om de bizarre prijzen tegen te gaan zou vanuit de overheid kunnen komen. Er kunnen mogelijke belastingverlagingen worden doorgevoerd voor energie en bijvoorbeeld meer subsidies worden uitgegeven. Bijvoorbeeld voor isolatie. Daarnaast bestaat de mogelijkheid om weer gas uit Groningen te gebruiken. Dit is echter nog de vraag gezien het maatschappelijk draagvlak hiervoor.

Hoe zit het op het gebied van elektriciteit?

De elektriciteitsprijs ligt grotendeels in lijn met de prijzen van gas. Er is immers ook gas nodig om elektriciteit te produceren. Op de Nederlandse markt is de beschikbaarheid van thermische centrales momenteel ruim voldoende om aan de Nederlandse vraag te voldoen waardoor de elektriciteitsprijs niet stijgt. Echter is het in de buurlanden en dan vooral Duitsland hierin anders. Mede door een gebrek aan wind is de Duitse elektriciteitsmarkt aan de krappe kant. Dit verhoogt de prijs. Omdat Nederland onvoldoende beschikbaarheid heeft om ook de Duitse vraag te voorzien, zorgt de Europese marktkoppeling ook in Nederland voor stijgende prijzen.