Sinds 1 april heeft Litouwen als eerste land uit de Europese Unie de toelevering van gas uit Rusland volledig stopgezet. Ook de Baltische landen Estland en Letland zijn gestopt met het importeren van Russisch gas. Na het zien van de beelden uit Boetsja beraadt ook de rest van de Europese Unie zich over verdere sancties tegen Rusland. Ondanks dat het erop lijkt dat gas vrijgesteld zal blijven van die sancties, klinken er vanuit de Tweede Kamer en het kabinet geluiden om alsnog zo snel mogelijk van het Russische gas af te gaan. In deze nieuwsupdate bekijken we of dit mogelijk is en welke acties Nederland op dit gebied neemt.
In theorie kan Nederland zonder de toevoer van Russisch gas, maar wel op een andere manier dan Litouwen dit gedaan heeft. Litouwen is tien jaar geleden al begonnen met de voorbereidingen van dit besluit. Er is geïnvesteerd in een haven voor de levering van LNG, vloeibaar gas. Een jaar is voor Nederland te kort om, net als Litouwen, geheel onafhankelijk te worden van het Russische gas. Het is ook niet mogelijk om hier tien jaar voor uit te trekken omdat dat te lang voor onrust zou zorgen. Minister van Klimaat en Energie Rob Jetten denkt dat Nederland vrij snel zonder Russisch gas kan, maar hij is ook van mening dat het een sterker signaal is om dit met de gehele EU te doen. Dat is momenteel niet aan de orde omdat veel landen vrezen dat hun energievoorziening dan in gevaar komt.
Onlangs presenteerde de minister zijn plannen om de Nederlandse afhankelijkheid (zo’n 15% van het totale gasverbruik) van Russisch gas te verminderen. Deze plannen zijn vooral gericht op het besparen van energie. Voorheen importeerde Nederland 5 à 6 miljard kuub Russisch gas per jaar. Volgens experts levert een snelle energiebesparing een besparing van 5 miljard kuub op. Maatregelen om energie te besparen zijn bijvoorbeeld het verlagen van de temperatuur en het verlagen van het warmwaterverbruik. In alle rijkskantoren gaat daarom de temperatuur omlaag van 21 naar 19 graden en de overheid roept ook andere bedrijven op om te besparen op verlichting, isolatie en verwarming van hun panden. Naast grootschalige energiebesparing is het de bedoeling om de Nederlandse gasopslagen voor de komende winter helemaal te vullen, en zoveel mogelijk gas op te pompen uit velden in de Noordzee.
Rusland is de belangrijkste leverancier (40%) van aardgas voor Europa. Zoals eerder genoemd, is het daardoor lastig om als gehele EU met harde sancties te komen aangezien er dan problemen ontstaan met de energievoorzieningen. Met name Duitsland verzet zich tegen een gasboycot. Europa heeft om diezelfde reden geen importverbod voor Russische olie en gas ingesteld, in tegenstelling tot de Verenigde Staten. De EU is wel op zoek naar manieren om Russisch gas niet te hoeven betalen in roebels, zoals de Russische president Vladimir Poetin eist. Een boycot levert ook een ander probleem op. Geen gas betekent dat er weer meer gebruik wordt gemaakt van steenkool, dat een hogere CO2-uitstoot heeft.