De stijgende gasprijzen vormen een ernstige bedreiging voor de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie, in tegenstelling tot sommige buurlanden. Dit heeft ermee te maken dat de Nederlandse industrie sterk afhankelijk is van aardgas, terwijl de industrie in deze buurlanden beter in staat is om te profiteren van goedkopere en duurzamere energiebronnen zoals waterkracht en zonne-energie. Door de oorlog in Oekraïne en het stoppen van de gaswinning in Groningen zijn de gasprijzen explosief gestegen, wat Nederland relatief hard raakt. Bedrijven in Noorwegen en Zweden kunnen bijvoorbeeld gebruik maken van goedkope hydro-elektriciteit, terwijl in Noord-Afrika wind- en zonne-energie op grotere schaal kan worden ingezet.
In Nederland is de energie-intensieve industrie, zoals de chemische en basismaterialensector, bijzonder gevoelig voor deze prijsstijgingen, omdat het gasverbruik, zowel direct als indirect, een groot deel van hun productieproces uitmaakt. Hierdoor kunnen zij minder concurreren met bedrijven in landen waar de energievoorziening duurzamer en goedkoper is. Terwijl elektrificatie in theorie een oplossing biedt, blijkt dit in de praktijk minder effectief vanwege de gelijktijdige toename van elektriciteitskosten.
De hoge gasprijzen zorgen niet alleen voor stijgende productiekosten, maar ook voor onzekerheid over toekomstige investeringen. Bedrijven worden gedwongen hun concurrentiepositie opnieuw te evalueren, omdat het lastig is de hogere kosten door te berekenen aan klanten. Dit is met name problematisch wanneer zij concurreren met bedrijven uit landen waar de energiekosten lager liggen en die bovendien aan de Nederlandse consument leveren.
De roep om overheidssteun binnen de industrie wordt steeds luider. De vraag is echter hoe deze steun effectief kan worden ingezet. Een structureel probleem is namelijk het gebrek aan visie in het Nederlandse industriebeleid, met name op het gebied van energietransitie. Het blijft de vraag welke sectoren levensvatbaar zijn in een wereld waarin energie steeds duurder en schaarser wordt.
Er zijn echter ook kansen. De noodzaak tot verduurzaming biedt bedrijven de kans om hun productieprocessen te herzien en te moderniseren. Innovaties zoals elektrificatie, energie-efficiëntie en het gebruik van alternatieve energiebronnen kunnen op de lange termijn bijdragen aan een betere concurrentiepositie. Maar deze transformatie vergt tijd, investeringen en een duidelijke langetermijnstrategie, zowel vanuit de overheid als de industrie zelf.
Kortom, de hoge gasprijzen dwingen Nederland tot het heroverwegen van de concurrentiepositie en het versneld aanpakken van de energietransitie. Het is belangrijk dat zowel bedrijven als de overheid samenwerken aan oplossingen om de industrie toekomstbestendig te maken in deze nieuwe energiecontext.